Bilgisayarınızın en iyi performansı sergilemesini istiyorsanız bilgisayar soğutma hakkında daha fazla bilgi edinmelisiniz.1 2
PC'yi soğutma, bilgisayar kurarken göz önünde bulundurulması gereken önemli bir faktördür.
Bu, bilgisayar toplayan birçok kişinin sahip olduğu bu bilgidir ancak soğutmanın neden bilgisayar toplamanın ayrılmaz bir parçası olduğunu keşfetmek ve bu ilkeleri yeni sistemlere uygulamak faydalı olabilir.
Ana fikir basittir: Oyun oynamak gibi zorlu iş yüklerinde donanım ısı üretir. Bileşenlerin aşırı ısınması performans sorunlarına neden olabilir. İdeal bir kurulum, tüm bileşenlerinizi yeterince serin tutarak sisteminizden en iyi performansı elde etmenizi sağlar.
Isı Performansı Nasıl Etkileyebilir?
Isı, bilgisayar donanımınızın çalışmasının kaçınılmaz bir sonucudur ancak çok fazla ısı sisteminizin yavaşlamasına neden olabilir.
Örneğin CPU sıcaklığı çok yüksekse işlemcinin zarar görmesini önlemek için performansı düşüren bir mekanizma tetiklenir. Intel'de Sistem Termal ve Mekanik Mimari Uzmanı olan Mark Gallina'ya göre, "Intel® CPU'ları, sistem soğutma çözümü yetersiz olduğunda gücü azaltmak için çalışma frekanslarını hızla ayarlayan çok güçlü termal yönetim özelliklerine sahiptir."
Dinamik frekans ölçekleme olarak da bilinen bu güvenlik mekanizması, işlemcinizi olası hasarlara karşı korumada işinize yarar. Ancak bu koruma etkin olduğunda performans kaybı gerçekleşir. Daha iyi bir seçenek ise CPU'yu ilk başta mekanizma tetiklenmeyecek kadar soğuk tutmaktır.
Birçok dizüstü bilgisayar, Dynamic Tuning adı verilen özelliği barındıran en yeni Intel® Core™ işlemcilere sahiptir. Bu işlem, iş yüklerini tahmin etmek için yapay zeka kullanır ve bu iş akışlarına ayak uydurabilmek için CPU performansını gereken şekilde artırabilir veya azaltabilir. Tüm bu işlemler, kullanıcının manuel ayarlama yapmasına gerek kalmadan makine tarafından otomatik olarak yapılır.
İşlemciler Nasıl Serin Kalır?
Mineral yağdan pasif soğutmaya kadar CPU soğutmanın birçok yolu vardır ancak en popüler çözümler hava veya sıvı CPU soğutucularıdır. Bu soğutucular, masaüstü bilgisayarlardan taşınabilir sistemlere kadar her türlü kullanım durumu için çok sayıda özellik ve seçenek sunar. Dizüstü bilgisayarlarda, genellikle daha küçük kasalar için özel olarak tasarlanmış gelişmiş hava soğutma sistemleri kullanılır ve bu sistemler normalde yükseltilecek veya değiştirilecek şekilde tasarlanmamıştır.
Doğru uygulanmış termal macun, CPU ile CPU soğutucusunun soğutma plakası arasında köprü görevi gördüğünden dolayı tüm soğutma çözümlerinin önemli bir parçasıdır.
Sıcaklık yönetimi gerektiren tek donanım CPU değildir. GPU (grafik işleme ünitesi) da oyun bilgisayarındaki yeterince soğutulması gereken bir diğer önemli bileşendir. GPU soğutma çözümleri önceden takılmıştır ve genellikle grafik işlemcisini çevreleyen bir muhafazada bulunan fanlardan oluşur. Ayrıca, daha özel soğutma seçenekleri için grafik kartını parçalarına ayırmaktan çekinmeyen profesyonel kullanıcılara sıvı soğutma blokları ve özel hava soğutucular gibi satış sonrası çözümleri de sunulmaktadır.
GPU ve CPU sıcaklığına öncelik verilmelidir çünkü bunlar oyun bilgisayarının birincil işlem merkezleridir. Ancak dikkat edilmesi gereken noktalar bunlarla sınırlandırılmamalıdır.
Diğer Donanımlar
Elektrik kullanan herhangi bir bileşen (yani bir bilgisayardaki hemen hemen her şey) kullanım sırasında ısı oluşturur. Çoğunda zaten entegre edilmiş bir soğutma sistemi vardır. RAM, genellikle ısıyı dağıtmak için tasarlanmış metal soğutucular ile birlikte gelir ve güç kaynakları da genellikle bu amaçla tasarlanmış bir fana sahiptir. Anakartlarda bile ısınan bileşenler için soğutucular vardır ve bazı modern seçeneklerde aşırı ısınmadan kaynaklanan olası yavaşlamayı önlemek amacıyla M.2 depolama için ısı kalkanları bulunur.
Ancak ısının bir bileşenden uzağa taşınması mücadelenin ilk kısmıdır. Tüm bileşenler ısıyı bilgisayar kasasının içi gibi küçük bir alana dağıtıyorsa ortam sıcaklığı hızla yükselebilir. Kasa uygun şekilde havalandırılmazsa sıcak hava, sistemin aşırı ısınmasına ve sonuç olarak performans kaybına yol açabilir.
İşte hava akışı da bu noktada devreye girer.
Hava Akışının Önemi
İyi bir bilgisayar kasası, fan yerleşimini optimize ederek veya bilgisayar kuran kişiye hava akışı seçenekleri sağlayarak hava akışını hesaba katmalıdır. Çoğu kasa fanı takılı olarak gelir ancak takılı olmadan gelen kasalarda bile fanların takılabileceği alanlar (genellikle önde, arkada veya üstte) bulunur. Bilgisayar fanları tasarım ve boyut açısından büyük farklılık gösterebilir; yaygın 120 mm kasa fanı yanında farklı boyut, derinlik, gürültü düzeyi ve estetik farklılıklara sahip birçok fan bulunur.
Bilgisayar kasası fanlarının ortak bir amacı olsa da farklı fanlar farklı senaryolar için tasarlanmıştır. Örneğin sabit basınçlı fanlar, az miktarda havayı soğutucu yoluyla daha kısa mesafeye taşımak üzere tasarlanmıştır. Daha yüksek hava akışı için tasarlanan fanlar taşınabilecek hava miktarına daha fazla odaklanır.
Hava akışı çözümü uygularken unutulmaması gereken bir diğer nokta da bilgisayar fanları havayı motor muhafazasından dışarı çektiği için fanın üzerinde bulunan herhangi bir etiket, kablo, marka veya koruyucu ızgaranın büyük olasılıkla fanın arka tarafında bulunduğudur. Bu, havayı dışarı atacak taraftır, bu nedenle uygun şekilde taktığınızdan emin olun.
Pozitif Hava Akışı ve Toz
Fanların dışarı ittiğinden daha fazla havayı çekmesi durumunda kasada pozitif basınç oluşur. Fanlar içeri çektiğinden daha fazla havayı itiyorsa bunun sonucunda negatif basınç oluşur. Bir sistemde negatif basınç varsa kasadaki küçük boşluklardan ve havalandırmalardan hava girer. Bu da yakındaki tozların içeri girmesine sebep olabileceğinden sistemin optimum seviyede çalışmasını sağlamak için daha sık temizlik yapılmalıdır.
Pozitif basınç yapılandırması, tozların kontrol edilmesine yardımcı olur çünkü hava kasadaki boşluklardan ve havalandırmalardan dışarı itilir. Toz, giriş fanlarından gelen hava ile yine de içeri girebilir ancak doğru yerleştirilmiş filtreler bu durumun etkisini azaltmaya yardımcı olur. Pozitif hava basıncı, tozu genel olarak azaltmak için daha yararlıdır. Filtre bulunan alanlara yerleştirilmesiyle hava bilgisayara girmeden önce temizlenebilir.
İdeal Hava Akışı
Bununla birlikte, çok fazla pozitif basınç havayı kasanın sınırlı alanına ittiği için bilgisayar fanlarını birbirlerine karşı çalışmaya zorlayabilir. İdeal yapılandırma, toz birikmesini önlemek için pozitif basınca biraz daha öncelik veren bir dengedir. Bilgisayar toplayanlar, donanım yapılandırmaları için uygun hava akışı ayarını bulmak amacıyla fanların yerleşimini, yönünü ve hızını değiştirerek pozitif ve negatif hava basıncını deneyebilir.
Özel bir kasa kullanan diğer sistemlere bakmak, ideal hava akışı stratejisini belirlemek için faydalı olabilir. İnternet toplulukları, soru sormak ve benzer donanımlar kullanan sistemler bulmak için mükemmel bir yerdir. Bu sistemleri ve kullandıkları hava akışı çözümlerini incelemek, kendi yapınız için faydalı bir referans olabilir.
Soğutma Konusunda Dikkat Edilmesi Gereken Diğer Hususlar
İyi uygulanmış fan kurulumu ve uygun soğutma donanımı çoğu ağır kaldırma işlemini gerçekleştirse de sistem sıcaklığını etkileyebilecek başka faktörler de vardır.
- Donanım yerleştirme. Donanımın anakarta nereye takıldığını göz önünde bulundurun. Örneğin, M.2 SSD'nizi doğrudan GPU'nuzun altına yerleştirmek ideal değildir çünkü depolama cihazı doğrudan GPU'dan çıkan sıcak havanın önünde olacaktır. Seçenekleriniz, anakartınızın boyutu gibi etkenlerle sınırlı olabilir ancak sistemi bir araya getirirken etkili soğutma sağlamak için uygun alanı göz önünde bulundurmaya çalışın.
- Kablo yönetimi. Gereksiz tıkanıklıkları önlemek için kabloların düzgün şekilde organize edilmesini sağlamak, üretiminizi estetik olarak daha hoş hale getirmekle kalmaz, aynı zamanda daha iyi hava akışına da yardımcı olur. Bu, alanın önemli olduğu küçük form faktörlü yapılarda özellikle geçerlidir. Kasanız tarafından sağlanan kablo yönetimi seçeneklerinden faydalanın ve kablo karmaşasını daha da azaltmak için modüler güç kaynağı kullanmayı düşünün.
- Temizlik. Büyük toz birikintileri, fanlarınızın en yüksek performansta çalışmasını engelleyen tıkanıklıklar gibi sorunlara neden olabilir. Kasanızı açıp birkaç ayda bir basınçlı havayla dikkatli bir şekilde temizlemeniz ve yukarıda açıklanan pozitif hava basıncının kullanılması önerilir. Kasayı en doğru şekilde açmak ve sisteminizi düzgün bir şekilde temizlemek için ve garantiyi ihlalleri konusunda her zaman ilgili belgelere başvurun.
- Oda sıcaklığı. Klimanın sürekli çalışması pratik olmayabilir ancak daha yüksek oda sıcaklığı bilgisayarın aşırı ısınmasına neden olabilir. Sıcak bir yerde yaşıyorsanız soğutma çözümünüzü seçerken bunu aklınızda bulundurun.
Serin Tutma
Uygun soğutma, sisteminizi bir araya getirirken öngörü gerektirse de yukarıdaki kılavuzu takip ederseniz zorluk yaşamayacaksınızdır. İdeal bir soğutma kurulumu, bir sistemdeki her bileşeni optimum sıcaklıkta tutacak, o sistemdeki özel donanım yapılandırmasını tamamlayacak şekilde tasarlanmalıdır.
PC soğutmanızı dikkatli bir şekilde planlamak sadece iyi bir uygulama değildir. Ayrıca sisteminizden en iyi performansı almanız ve bileşenlerinizin ömrünü uzatmanız için de önemlidir.